Bu məqalə 12 fevral 2006-cı ildə hazırda fəaliyyətini dayandırmış İqtisadNet saytında yayımlanmışdır. Mövzunun aktuallığını nəzərə alaraq həmin məqaləni eynilə burada yerləşdirməyə qərar verdim.
Marka və markalaşmaq son illər leksikonumuzda xüsusi yer tutan ifadələr arasındadır. Marka anlayışının sadəcə bir məhsul loqosu ya da qutunun üstündəki emblemdən ibarət olmadığını da artıq çoxumuz bilirik. Markanı əmələ gətirən fikir və fəaliyyətlərin, bir firmanın kimliyini, gələcək proyektlərini, sektordakı mövqeyini bütünlüklə müəyyənləşdirəcək bir əhəmiyyətdə olması və markalaşma anlayışını daha da önə çıxaracağı artıq şübhə doğurmur.
Dünya bazarında dövlətlərin iqtisadi və mədəni gücü, beynəlxalq arenada marka olmuş məhsul, xidmət və bilgi istehsal edən qurum və şirkətlərindən qaynaqlanır. Digər bir ifadə ilə rəqabətdə dövlətləri məhsul, xidmət və bilgi istehsalında dünya standartlarını müəyyənləşdirən qurum və şirkətlər əvəz edir. Onların rəqabətdə ən güclü və ən təsirli silahı da, illər içində əmələ gələn və köklü dəyərlərə sahib ad ya da markalarıdır. İqtisadi və mədəni dünyadakı uğur və davamlılıq da böyük bir diqqətlə inşa edilmiş markalara əsaslanır. Bunu anlayan hər bir şirkət, qurum, təşkilat da yeni məhsul və xidmət istehsalına investisiya qoyduğu kimi, firma mədəniyyəti və markalarına da investisiya qoyur.
Digər tərəfdən, artıq bir məhsul, xidmət ya da biliyin harada istehsal edildiyi deyil, hansı firma, hansı təşkilat tərəfindən, hansı marka ilə bazara çıxarıldığı önəmlidir. İstehlakçı məhsul və xidmətin Amerikada və ya Yaponiyada istehsal edilməsindən çox keyfiyyətinin təminatı olan markasına baxır. Bu səbəbdən, Azərbaycanda da planlı və şüurlu bir şəkildə şirkətlərin markalaşma tədbirlərini həyata keçirmələri zəruridir. Əlbəttə, daxili və xarici bazarlarda markalaşmaq olduqca çətin və uzun bir prosesdir. Bunun üçün olduqca yüksək məbləğlərdə investisiyalara ehtiyac var. Hal‐hazırda isə, Azərbaycanda qlobal bir marka olmaq üçün lazımi vizyona və investisiyaya sahib olan firmaların olduğunu söyləmək çox çətindir. Elə buna görə də, maddi investisiyadan çox, intellektual investisiya tələb edən sahələr seçilməlidir.
Bu məqsədlə, digər sektorlarla müqayisədə investisiya xərclərinin nisbətən az olması, buna baxmayaraq yaratdığı “əlavə dəyər”in yüksəkliyi informasiya və texnologiyalar (IT) sektorunu markalaşma baxımından əlverişli edə bilər. Son illərdə Hindistanın da bu yöndə atdığı addımlar və qazandığı uğurlar nümunə olaraq göstərilə bilər.
Nisbətən subyektiv bir fikir olsa da, məncə bizim ən böyük sərvətimiz heç də neft və ya bənzər təbii ehtiyatlar deyil, yüksək istedada sahib gənclərimizdir. “Microsoft”un Türkiyə və Azərbaycanda belə investisiyaya təşəbbüs etməsi də, regiondakı intellektual potensialın varlığını qəbul etdiyini göstərir. Bu sərvəti isə indidən hazırlanacaq bir strateji planla doğru zamanda, doğru yönə istiqamətləndirmək lazım gəlir. Burada da üzərimizə düşən ciddi vəzifələr var. Bu vəzifələr nələr ola bilər? İlk başda, ölkədə IT ilə əlaqədar təhsil verən qurumların keyfiyyətinin yüksəldilməsi və tələb olunan standartlara çatdırılması lazım gəlir. Digər tərəfdən, lazımi təcrübəyə yiyələnmək üçün gənclərin xarici ölkələrə göndərilməsi, Silikon Vadisinin Türkiyədə qurulacaq olması səbəbi ilə hər il ali təhsil üçün bu ölkəyə göndərilən tələbələrin IT ilə əlaqədar ixtisaslara istiqamətləndirilməsi və sayının artırılması, indidən gələcək üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Qlobal bazarda tanınan bir markanın bilgi istehsal edən və ya IT sektorunda fəaliyyət göstərən qurumlardan çıxa bilmə şansının yüksəkliyini nəzərə alsaq, bu yöndə təhsilə investisiya qoymağın əhəmiyyəti daha rahat anlaşıar. Çünki, bilgi çağında təhsilə bu gün qoyulan investisiya, gələcəklə birlikdə markaya qoyulan investisiyadır.
Marka və markalaşmaq son illər leksikonumuzda xüsusi yer tutan ifadələr arasındadır. Marka anlayışının sadəcə bir məhsul loqosu ya da qutunun üstündəki emblemdən ibarət olmadığını da artıq çoxumuz bilirik. Markanı əmələ gətirən fikir və fəaliyyətlərin, bir firmanın kimliyini, gələcək proyektlərini, sektordakı mövqeyini bütünlüklə müəyyənləşdirəcək bir əhəmiyyətdə olması və markalaşma anlayışını daha da önə çıxaracağı artıq şübhə doğurmur.
Dünya bazarında dövlətlərin iqtisadi və mədəni gücü, beynəlxalq arenada marka olmuş məhsul, xidmət və bilgi istehsal edən qurum və şirkətlərindən qaynaqlanır. Digər bir ifadə ilə rəqabətdə dövlətləri məhsul, xidmət və bilgi istehsalında dünya standartlarını müəyyənləşdirən qurum və şirkətlər əvəz edir. Onların rəqabətdə ən güclü və ən təsirli silahı da, illər içində əmələ gələn və köklü dəyərlərə sahib ad ya da markalarıdır. İqtisadi və mədəni dünyadakı uğur və davamlılıq da böyük bir diqqətlə inşa edilmiş markalara əsaslanır. Bunu anlayan hər bir şirkət, qurum, təşkilat da yeni məhsul və xidmət istehsalına investisiya qoyduğu kimi, firma mədəniyyəti və markalarına da investisiya qoyur.
Digər tərəfdən, artıq bir məhsul, xidmət ya da biliyin harada istehsal edildiyi deyil, hansı firma, hansı təşkilat tərəfindən, hansı marka ilə bazara çıxarıldığı önəmlidir. İstehlakçı məhsul və xidmətin Amerikada və ya Yaponiyada istehsal edilməsindən çox keyfiyyətinin təminatı olan markasına baxır. Bu səbəbdən, Azərbaycanda da planlı və şüurlu bir şəkildə şirkətlərin markalaşma tədbirlərini həyata keçirmələri zəruridir. Əlbəttə, daxili və xarici bazarlarda markalaşmaq olduqca çətin və uzun bir prosesdir. Bunun üçün olduqca yüksək məbləğlərdə investisiyalara ehtiyac var. Hal‐hazırda isə, Azərbaycanda qlobal bir marka olmaq üçün lazımi vizyona və investisiyaya sahib olan firmaların olduğunu söyləmək çox çətindir. Elə buna görə də, maddi investisiyadan çox, intellektual investisiya tələb edən sahələr seçilməlidir.
Bu məqsədlə, digər sektorlarla müqayisədə investisiya xərclərinin nisbətən az olması, buna baxmayaraq yaratdığı “əlavə dəyər”in yüksəkliyi informasiya və texnologiyalar (IT) sektorunu markalaşma baxımından əlverişli edə bilər. Son illərdə Hindistanın da bu yöndə atdığı addımlar və qazandığı uğurlar nümunə olaraq göstərilə bilər.
Bilindiyi kimi, “Microsoft”, Bill Gatesin universitet təhsilini yarımçıq qoyaraq, kompüter proqramlaşdırması işinə girməsi ilə ortaya çıxan bir dünya markasıdır. Sənaye cəmiyyətində güclü markaların böyük fabrikləri, geniş torpaqları, zəngin yeraltı və yerüstü sərvətləri və böyük göydələnləri var idi. Qurucusunu dünyanın ən zəngin biznesmeninə çevirən “Microsoft”un gücü isə heç də zəngin təbii ehtiyatlara və böyük maddi sərvətə əsaslanmırdı. Bu markanın gücünün arxasında yüksək səviyyədə təhsil görmüş proqramçılar dayanır. “Microsoft” da həmçinin bina və dəzgahlara deyil təhsilə investisiya qoyur. IT sektoru yüksək intellektual investisiyaya ehtiyac duyduğu üçün daim inkişafa açıq və ekstern faydası çox yüksək olan bir sektordur. Fərqli məhsul və xidmətlərin markalaşması prosesində təbii və maddi ehtiyatlardan daha çox bilgi və texnologiyaya əsaslanan ehtiyatlar effektli rol oynayır.Ötən həftə “Microsoft”un qurucusu Bill Gatesin İstanbula gəlişi və burada dünyadakı ən böyük İnformasiya və Texnologiya mərkəzlərindən birinin qurulması qərarını verməsi, digər tərəfdən, Lissabonda “Microsoft”un dəstəyi ilə keçirilən 9‐cu “Avropa Hökumət və İnformasiya Texnologiyaları sahəsi üzrə Rəhbərləri Forumu ‐ 2006” toplantısında, Azərbaycanın Rabitə və informasiya texnologiyaları nazirinin Bill Gateslə görüşü və bu zaman “Microsoft”un Cənubi Qafqazda ilk ofisinin Azərbaycanda açılacağının bildirilməsi bizim üçün bir fürsət olaraq görülməlidir.
Nisbətən subyektiv bir fikir olsa da, məncə bizim ən böyük sərvətimiz heç də neft və ya bənzər təbii ehtiyatlar deyil, yüksək istedada sahib gənclərimizdir. “Microsoft”un Türkiyə və Azərbaycanda belə investisiyaya təşəbbüs etməsi də, regiondakı intellektual potensialın varlığını qəbul etdiyini göstərir. Bu sərvəti isə indidən hazırlanacaq bir strateji planla doğru zamanda, doğru yönə istiqamətləndirmək lazım gəlir. Burada da üzərimizə düşən ciddi vəzifələr var. Bu vəzifələr nələr ola bilər? İlk başda, ölkədə IT ilə əlaqədar təhsil verən qurumların keyfiyyətinin yüksəldilməsi və tələb olunan standartlara çatdırılması lazım gəlir. Digər tərəfdən, lazımi təcrübəyə yiyələnmək üçün gənclərin xarici ölkələrə göndərilməsi, Silikon Vadisinin Türkiyədə qurulacaq olması səbəbi ilə hər il ali təhsil üçün bu ölkəyə göndərilən tələbələrin IT ilə əlaqədar ixtisaslara istiqamətləndirilməsi və sayının artırılması, indidən gələcək üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Qlobal bazarda tanınan bir markanın bilgi istehsal edən və ya IT sektorunda fəaliyyət göstərən qurumlardan çıxa bilmə şansının yüksəkliyini nəzərə alsaq, bu yöndə təhsilə investisiya qoymağın əhəmiyyəti daha rahat anlaşıar. Çünki, bilgi çağında təhsilə bu gün qoyulan investisiya, gələcəklə birlikdə markaya qoyulan investisiyadır.
Comments
Post a Comment